Gimnazjum Żeńskie, Pomorska 16

Pierwsze szkoły rządowe średniego szczebla, a więc gimnazja, powstały w Łodzi dopiero w 1886 roku. Wcześniej edukacja gimnazjalna dostępna była w Łodzi tylko w szkołach prywatnych, samorządowych lub prowadzonych przez organizacje społeczne. Zaletą szkół rządowych, finansowanych z budżetu państwa rosyjskiego, było stosunkowo niskie czesne, wadą jednak wyraźnie rusyfikacyjny kurs w nich realizowany i ściślejsza kontrola rosyjskich władz oświatowych nad „prawomyślnością” uczniów i nauczycieli. W 1886 roku utworzono w Łodzi dwie takie szkoły – męską, która w kolejnych latach miała siedzibę w gmachu przy ulicy Sienkiewicza oraz gimnazjum żeńskie, które początkowo mieściło się w wynajmowanych pomieszczeniach przy ulicy Cegielnianej, a w 1903 roku przeniosło się do własnej siedziby przy ulicy Średniej (obecnie Pomorska) 16. Neorenesansowy, reprezentacyjny gmach pierwotnie stać się miał siedzibą Banku Handlowego, ostatecznie jednak przyznano go żeńskiemu gimnazjum rządowemu. Budynek został zaprojektowany przez Franciszka Chełmińskiego, wysoko cenionego wówczas w Łodzi architekta, twórcy m.in. słynnych Beczek Grohamna czy Kamienicy pod Gutenbergiem przy Piotrkowskiej 86.W latach I wojny światowej w gmachu szkoły niemieckie władze okupacyjne urządziły Deutsches Soldatenheim, czyli „Dom Żołnierza”. Po wojnie, gdy odrodziło się niepodległe państwo polskie, szkoła zmieniła nazwę, na Państwowe Gimnazjum Żeńskie i otrzymała patrona – w 1921 roku, podczas uroczystości, w której udział brał marszałek Józef Piłsudski, szkole nadano imię Emilii Szczanieckiej, ziemianki, która z poświęceniem wspierała powstańców listopadowych. Szkoła w kolejnych latach słynęła z patriotycznej atmosfery i zaangażowania uczennic w działalność społeczną i w ruch harcerski. Duża była w tym zasługa Romany Pachuckiej, przez ponad dekadę dyrektorki szkoły, od początku XX wieku jednej z liderek ruchu kobiecego na ziemiach polskich i cenionej działaczki oświatowej.W okresie międzywojennym z gmachu przy ulicy Pomorskiej 16 korzystała również łódzka Rada Miejska, która prowadziła swoje prace i obrady w pomieszczeniach użyczonych przez gimnazjum.  Posiedzenia Rady, obfitujące w ostre polemiki, a czasem wręcz przepychanki między radnymi, cieszyły się dużym zainteresowaniem publiczności, przy okazji najgorętszych dyskusji zapełniającej szczelnie przygotowaną dla niej galerię.Funkcjonowanie rady miejskiej i szkoły zostało oczywiście zawieszone po wkroczeniu Niemców do miasta w 1939 r. Szkołę, jako IV Państwowe Liceum Żeńskie reaktywowano już w 1945 roku. W 1959 roku stała się ona placówką koedukacyjną. W połowie lat 60. w IV LO uruchomiono klasy z rozszerzonym programem nauki języka angielskiego – w realiach tamtych czasów była to rzadkość,nie zaskakuje więc, że Liceum stało się jedną z najchętniej wybieranych przez kandydatów szkół średnich w Łodzi. Pod tym względem aż do dnia dzisiejszego nic się nie zmieniło, a IV LO jest jedną z najpopularniejszych i najwyżej ocenianych szkół średnich w mieście.